1. Đặc điểm sinh vật học của vi khuẩn Leptospira

Leptospira là vi khuẩn rất mảnh có đường kính 0.1 - 0.2 µm, dài 5 - 25 µm. Quan sát vi khuẩn sống dưới kính hiển vi nền đen thấy di động mạnh. Phải nhuộm theo phương pháp Fontana - Tribondeau mới phát hiện được vi khuẩn: mảnh như sợi tóc, hai đầu cong như móc câu. Và dưới kính hiển vi điện tử phóng đại 10.000 lần thì mới thấy các vòng xoắn nhỏ sát nhau.

Hình 1: Hình ảnh Leptospira dưới kính hiển vi điện tử phóng đại.

Về khả năng tồn tại môi trường ngoại cảnh: nói chung các Leptospira có sức đề kháng yếu, song cao hơn các xoắn khuẩn khác, nó chết nhanh trong môi trường acid nhưng có thể sống tự do trong đất, trong nước ngọt và mặn (sống được hàng tháng) đặc biệt có ánh mặt trời thì vi khuẩn rất nhanh chết.

2. Vi khuẩn Leptospira lây truyền và gây bệnh như thế nào?

Leptospira có thể lây truyền gây bệnh ở người nhờ có nguồn lây nhiễm là các động vật mang vi khuẩn Leptospira và nước tiểu của chúng. 

Ổ chứa thường xuyên chủ yếu là chuột.

Ổ chứa không thường xuyên là gia súc, trâu, bò, ngựa,…

Đường lây: qua da bị sây sát, qua vết thương hoặc qua niêm mạc do tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với nguồn lây:

+ Tiếp xúc trực tiếp: Như những người tiếp xúc trực tiếp với gia súc-bị bệnh như bác sỹ thú y, công nhân chăn nuôi hoặc mổ gia súc.

+ Tiếp xúc gián tiếp: bộ đội, công nhân hầm mỏ, người làm công việc nông - lâm - ngư nghiệp tiếp xúc với nước, đất nhiễm Leptospira.

Hình 2: Chuột là nguồn lây của Leptospira.

Triệu chứng của bệnh do vi khuẩn Leptospira:

Bệnh Leptospirosis diễn biến qua 2 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Giai đoạn nhiễm xoắn khuẩn huyết cấp tính: Sốt cao 39 - 40 độ C sau thời gian ủ bệnh từ 1 - 2 tuần. Trong máu có nhiều vi khuẩn và sốt thì kéo dài từ 3 - 8 ngày.

- Giai đoạn 2: Giai đoạn miễn dịch xoắn khuẩn vàng da: Sốt trở lại do các cơ quan nhất là gan và thận bị tổn thương (vàng da, albumin niệu) do vậy sự phân biệt rõ hai giai đoạn này thường không rõ ràng và một số trường hợp bệnh nhẹ thường không có giai đoạn 2. 

Ngoài ra trong giai đoạn 2 này còn có thể có hội chứng màng não do thần kinh trung ương bị tổn thương, các mao mạch giãn có thể xuất huyết và đau cơ. Xoắn khuẩn nằm lại thận và được đào thải ra ngoài môi trường theo nước tiểu. Một điều đáng chú ý là ở giai đoạn này cơ thể đã hình thành kháng thể, rất có ý nghĩa trong chẩn đoán bệnh sau này.

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh :

Mọi lứa tuổi đều có nguy cơ mắc bệnh nhưng phần lớn bệnh xảy ra do tính chất nghề nghiệp và ở nước ta bệnh hay gặp ở những đối tượng sau:

- Người làm việc trong rừng và gần rừng như bộ đội biên giới.

- Công nhân hầm mỏ, người làm công tác lâm nghiệp.

- Người làm công việc chăn nuôi, tiếp xúc với gia súc, gia cầm.

Tuy nhiên cũng có những trường hợp dân thành phố cũng mắc bệnh do khi đi du lịch sinh thái về vùng nông thôn, tắm sông, suối, ao hồ, cắm trại. 

3. Làm sao để phát hiện và phòng tránh bệnh do vi khuẩn Leptospira gây ra?

Các biểu hiện của nhiễm vi khuẩn Leptospira không đặc hiệu, nó có thể gây nhầm lẫn trong chẩn đoán với một số bệnh lý nội khoa và truyền nhiễm khác. Các biểu hiện bệnh tùy thuộc vào vị trí tổn thương và bệnh học mà cần phân biệt rõ với một số bệnh truyền nhiễm khác đặc biệt là sốt rét ác tính thể tiêu hóa gan mật.

Để chẩn đoán xác định nhiễm bệnh do vi khuẩn Leptospira thì ngoài các biểu hiện lâm sàng, dịch tễ cùng với chẩn đoán hình ảnh thì không thể không nhắc tới chẩn đoán cận lâm sàng đó là xét nghiệm. 

Mỗi giai đoạn bệnh nhân có triệu chứng khác nhau vì vậy tùy theo từng giai đoạn của bệnh mà có cách lấy bệnh phẩm và chẩn đoán phù hợp. 

- Giai đoạn 1: Khi bệnh nhân sốt cao thì tiến hành lấy máu sau đó đem nuôi cấy và hoặc tiêm truyền vào chuột lang, từ đó xác định và định loại vi khuẩn. Lưu ý quá trình lấy máu cần lấy ít nhất 2 vị trí khác nhau hoặc 2 thời điểm khác nhau để tăng độ nhạy của xét nghiệm.

- Giai đoạn 2: Có thể lấy nước tiểu bệnh nhân, ly tâm đem vào phúc mạc chuột lang non, sau đó lấy máu tim chuột đem nuôi cấy tìm vi khuẩn.

Hiện nay trên thị trường đã có những kit chẩn đoán nhanh về bệnh này nhằm định tính phát hiện kháng thể IgM và hoặc IgG kháng Leptospira interrogans có trong huyết thanh, huyết tương và máu toàn phần của người nhiễm bệnh.

Trong thực tế chẩn đoán Leptospira bằng phản ứng huyết thanh hay được áp dụng hơn vì phương pháp nuôi cấy tìm vi khuẩn rất phức tạp và khó thực hiện. 

Bệnh do vi khuẩn Leptospira gây ra có thể được hạn chế nếu chúng ta chủ động phòng tránh đúng cách. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa cần thiết cần lưu ý như:

Phòng bệnh không đặc hiệu: 

- Cắt đứt dây truyền dịch tễ như diệt chuột, phòng bệnh cho gia súc.

- Thường xuyên vệ sinh và khử uế cho chuồng trại chăn nuôi và xử lý chất thải đúng quy định.

- Phòng hộ lao động, đảm bảo an toàn cho những đối tượng phải tiếp xúc với nguồn lây.

Phòng bệnh đặc hiệu: bằng vacxin chết xong chỉ cho các đối tượng tiếp xúc với nguồn lây.

Hình 3: Thường xuyên khử uế chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Việc chủ động phòng bệnh do vi khuẩn Leptospira gây ra là rất cần thiết và quan trọng. Qua đó hạn chế sự mắc bệnh và lây lan trong cộng đồng. Nếu ai có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên thì hãy lập tức đến các cơ sở y tế để khám và xét nghiệm kịp thời.

Hiện nay một trong những cơ sở y tế có thực hiện xét nghiệm Leptospira tin cậy đó chính là Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Đây là một trong những thương hiệu bệnh viện hàng đầu về lĩnh vực xét nghiệm. 

Hình 4: Trung tâm Xét nghiệm hiện đại của MEDLATEC.

Trung tâm Xét nghiệm được thiết kế khoa học, hiện đại, đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, hệ thống các trang thiết bị và máy móc được nhập khẩu từ các nền y học hiện đại bậc nhất như Mỹ, Đức, Thụy Sỹ. Bên cạnh đó, đội ngũ các y bác sĩ và chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm sẽ đảm bảo mang lại một kết quả chính xác nhất cho bạn.

Bên cạnh đó, MEDLATEC còn cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tối đa cho khách hàng như lấy mẫu xét nghiệm tại nhà 24/24, thanh toán bảo hiểm lên tới 100%, giảm giá và ưu đãi thường xuyên. Qua đó tạo điều kiện tối đa cho khách hàng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.

Nhanh tay liên hệ đến tổng đài 1900565656 để được các tổng đài viên của MEDLATEC hỗ trợ kịp thời.